Pomimo iż język programowania jest niezbędnym elementem podczas tworzenia aplikacji, stron, analizy danych czy innych zastosowaniach, to nie jest on najważniejszym aspektem. Można nawet powiedzieć, że wybór pierwszego języka może w pewien sposób nas ukształtować i wyrobić pewne nawyki - to jak z butami, jedne mogą wspierać prawidłowe ułożenie stopy, inne ją deformować.
Podobnie jest w innych dziedzinach, jak chociażby w przypadku jazdy konnej, gdzie bardzo ważna jest wczesna praca nad dosiadem i postawą. Jeśli zaniedbamy ten etap, to w późniejszym czasie może być niemożliwa korekta.
Python i JavaScript – czy to dobre języki programowania na początek?
W Internecie możemy znaleźć dużo kursów dla dzieci opartych o języki Python, JavaScript, jako te prostsze do przyswojenia i dające dobre podstawy do zrozumienia, czym jest programowanie.
Jednak właśnie ta elastyczność i swoboda języków dynamicznych sprawia, że są one mało odpowiednie do nauki na początku. Dzieciom podczas zajęć wyjaśniamy to na wielu przykładach, ale jednym z bardziej obrazowych jest pralka automatyczna. Do pralki możemy włożyć jedynie ubrania i rzeczy, które nadają się do uprania, natomiast sama pralka nie chroni nas przed umieszczeniem w niej garnków czy kamieni. Gdy do pralki włożymy kamienie i ją uruchomimy spowodujemy jej zniszczenie – dokładnie tak samo jest w programowaniu, gdy do metody klasy pralka przekażemy zamiast prania, kamienie.
Właśnie przed takimi zagrożeniami chronią nas nowoczesnej języki mocno typowane jak np.: C# (którego używamy na zajęciach). Budując pralkę w C# możemy powiedzieć, że chcemy, by do niej można było włożyć tylko i wyłącznie pranie. Wtedy kompilator uniemożliwi nam włożenie czegoś innego niż pranie – program się nie skompiluje, a dziecko wyraźnie zobaczy, gdzie jest problem. Wydawać się może „w sumie co to za problem?”. Przecież nikt nie włoży kamieni do pralki. Jednak to jest właśnie najtrudniejsza część w programowaniu, bo w małej skali to jest faktycznie proste do namierzenia, ale w bardziej złożonym programie taki błąd może ujawnić się dopiero w specyficznym momencie i odkrycie, w którym miejscu się to dzieje jest bardzo trudne dla osoby początkującej.
Dlatego też naukę jazdy konnej, nie zaczynamy od jazdy na oklep, tylko zaczynamy od treningu dosiadu, prawidłowej postawy, stosujemy odpowiednie obuwie, żeby młody jeździec nauczył się prawidłowych nawyków na początku, a później jak już je zdobędzie, będzie mógł także spróbować jazdy na oklep.
Scratch – czy to w ogóle język programowania?
Kolejnym często proponowanym językiem do nauki programowania dla dzieci jest Scratch. W sumie nawet ciężko nazwać go językiem, gdyż jest to środowisko programowania blokowego, gdzie za pomocą obrazków i klocków układamy pewne sekwencje w programie, tworzymy obsługę zdarzeń klawiatury i myszy. Prawdziwe programowanie jest całkowicie odmienne od tego w Scratch, praktycznie nie ma niczego wspólnego. Nie da się przy użyciu Scratch napisać aplikacji Word, Allegro. Wszystkie pojęcia jakie się nauczymy dadzą się jedynie wykorzystać w Scratchu. Nie da się wyjść poza świat Scratcha.
Należy też pamiętać, że skoro dziecko w tym wieku uczy się już matematyki, języka polskiego, historii, przyrody itp., czyli dziedzin, których używamy w życiu my – dorośli, to tak samo jest w stanie nauczyć się pojęć programistycznych, szczególnie jeśli będzie stosować prawdziwe programy, odzwierciedlające prawdziwą rzeczywistość.
Jeśli nadal masz wątpliwości to dodam, że sam zaczynałem naukę programów w wieku 10 lat od przepisywania prawdziwych aplikacji z magazynu BAJTEK, nic nie rozumiałem po angielsku, a co najgorsze po latach redaktorzy magazynu napisali, że te programy często miały liczne błędy redakcyjne i tak naprawdę nie działały. W takich warunkach musiałem najpierw zrozumieć jak coś działa w rzeczywistości, a później odnaleźć błąd i go naprawić. Niestety wielu programów nie udało mi się naprawić😊, ale nie przeszkodziło mi to w kontynuacji nauki programowania w C++, C, BASIC.
Czym jest profesjonalny język?
Jak już przeczytaliśmy trochę o językach blokowych i dynamicznych często wybieranych jako te pierwsze do nauki, to teraz wyjaśnijmy, co daje profesjonalny język programowania.
Przede wszystkim, jest to język docelowy, uniwersalny, używany w wielu komercyjnych projektach. Chociaż JavaScript i Python także mają szerokie zastosowanie, to jednak tworzenie pewnego rodzaju aplikacji jest na nich trudniejsze – bo pierwszy jest stworzony głównie do obsługi dokumentów HTML, a drugi do analizy danych itp. To środowisko i cele, w których się zrodziły te języki, ukształtowały je i sprawiły, że są dobre do rozwiązywania tych konkretnych problemów, co sprawia, że jeśli rozwiązujemy problem z poza zakresu, to nie jest już tak łatwo. Stosując analogię z malowania, musimy dużo szpachlować, by działało np.: tworząc aplikacje mobilne, desktop, nawet serwerowe itp.,
Natomiast profesjonalny i uniwersalny język pozwala rozwiązywać w naturalny sposób problemy z szerszego zakresu, jest bardziej użyteczny.
Język profesjonalny wyrabia też w dziecku umiejętność myślenia abstrakcyjnego i budowania modeli świata rzeczywistego za pomocą kodu, a następnie zweryfikowanie ich działania. Tak jak dziecko uczy się matematyki obserwując i weryfikując wyniki w rzeczywistości, tak samo dzieje się to przy programowaniu.
Podobnie jak na lekcji języka polskiego dziecko zdobywa umiejętność poprawnego, jednoznacznego w interpretacji wyrażania się oraz odkrywa jak czytać i rozumieć różne formy literackie, tak w profesjonalnym języku, dziecko łatwiej zrozumie i jednoznacznie zinterpretuje wymagania wyrażone w języku pisanym, a następnie na bazie tego zrozumienia wyobrazi sobie jak dana rzecz powinna działać.
Tak, jak dziecko uczy się napisać wypracowanie o określonej strukturze, tak samo może nauczyć się pisać programy, gdyż wbrew powszechnemu pojęciu, programowanie jest aktywnością bardzo powszechną i było znane na długo przed pierwszymi programami komputerowymi.
Przykładem starych programów są wszelkiego rodzaju przepisy, które gdy wykonamy według określonych kroków osiągniemy konkretne potrawy.
Nowoczesny i profesjonalny język obiektowy C#
Na naszym kursie nauki programowania wykorzystujemy w pełni profesjonalny język programowania, dokładnie taki sam, z jakiego korzystają zawodowi programiści. Dzięki temu dziecko od samego początku kursu oswaja się z docelowym środowiskiem pracy, poznaje dokładnie te same terminy, buduje program według wypracowanych najlepszych praktyk.
Nie jest sztuką napisać program Hello world czy nawet złożoną aplikację. Tego typu zlepek kodu potrafi wygenerować z mniejszym lub większym powodzeniem sztuczna inteligencja. Sztuką jest napisać aplikacje, która jest poprawnie ułożona, ma solidne fundamenty, prosto postawione ściany, poprawne i funkcjonalne rozmieszczenie pomieszczeń. Tego nie da się nauczyć tworząc aplikacje w języku Scratch, Python, JavaScript, a tym bardziej w świecie gier Roblox, Minecraft, gdyż te języki nie posiadają odpowiednich składników pilnujących np.: struktury obiektu.
Przykładowo gdy chcemy w programie zamodelować pralkę, to w języku Pythona, czy JavaScripta można do niej wrzucić cokolwiek, natomiast w języku C#, Java możemy określić, że pralka może przyjąć tylko coś, co jest praniem, a nie np.: kamieniem. W języku Python i JavaScript o tym, że do pralki trafił kamień dowiemy się dopiero w momencie, gdy włączymy pralkę. Natomiast w języku C# nie uda się nawet jej włączyć, bo program się nie skompiluje i dokładnie wskaże przyczynę błędu, która łatwo będzie naprawić.
Nauka myślenia programisty
Sama nauka języka programowania nie ma takiego znaczenia, dużo ważniejsza i trudniejsza jest nauka myślenia i sposobu analizy, a następnie syntezy wiedzy - podobnie jak na chemii dzieci uczą się jak rozdzielać związki chemiczne (analiza), a następnie je łączyć (synteza). Gdy dziecko zdobędzie tę sprawność to będzie potrafiło pisać w dowolnym języku programowania, bo wszystkie te języki wcześniej czy później tłumaczone są na język maszynowy assembler. To sprawia, że wszystkie języki na końcu muszą dać się przetłumaczyć na ten prymitywny język zrozumiały przez komputer.
Podsumowując kierując się wyborem języka programowania dla dziecka lepiej skupić się na nauce myślenia programisty, a także wybrać jeden z profesjonalnych obiektowych języków programowania, dzięki temu dziecko oszczędzi czas i nie nabędzie złych nawyków, które jak każdy zły nawyk w późniejszym okresie bardzo ciężko zastąpić dobrym.